Tureckie ślady na Dolnym Mieście (część III)

Jesienią 2016 roku opublikowaliśmy dwa artykuły o tureckich śladach na Dolnym Mieście. W pierwszym opisywaliśmy pewien mało znany międzynarodowy epizod w historii kamienicy na Weidengasse (Łąkowej) 50. W drugiej przyglądaliśmy się przedwojennej kopercie zaadresowanej na ulicę Kolkowgasse (Królikarnia) 15.
Cztery lata później w ręce Opowiadaczy trafiła kolejna koperta wysłana pod wskazany adres. Dzięki ogromnej pomocy pana doktora Piotra Nykiela z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytutu Orientalistyki, Katedry Turkologii udało nam się poznać wszystkie szczegóły tej przesyłki.

AWERS:

U góry odręczny napis czarnym tuszem w kaligrafii rik’a o treści:

Almanyaya gidecektir (do Niemiec)

Poniżej w alfabecie łacińskim:

Herr Ali Djévad (Pan Ali Cevad)
Kolkowgasse 15
Danzig

Pod imieniem Djévad (Cevad) prostokątna pieczęć tuszowa czarna z dwuwersowym napisem w jęz. osmańsko-tureckim o nieczytelnej treści. Pierwsze słowo to najprawdopodobniej İstanbul (Stambuł).

W lewym dolnym rogu koperty trzy znaczki pocztowe: dwa w kolorze pomarańczowym o nominale 5 para i jeden niebieski o nominale 1 para. Wszystkie znaczki z tugrą sułtana Mehmeda V; na każdym z nich czerwony stempel w kształcie półksiężyca z gwiazdą i datą zmiany wartości 1331 (AD 1915/1916) wpisaną w półksiężyc.

Na znaczkach dwa okrągłe stemple pocztowe o identycznej treści (prawy bardziej czytelny):

U góry na obwodzie w alfabecie arabskim: Yeni Camii (Nowy Meczet), a pod nim cyfra 2. Na środku stempla cyfry -5 -4 i data dzienna [13]33.1.3 (AD 3.03.1917), pod nią na obwodzie napis YENI DJAMI (Nowy Meczet) w alfabecie łacińskim.

REWERS:

U góry odręczny napis czarnym tuszem w kaligrafii rik’a o treści:

Gönderen: Geçit (?)* Postahânesi sânsür me’mûru (Nadawca: Urzędnik ds. Cenzury Poczty w Przejściu [?]*)
Pod nim nieczytelny podpis, być może: Hüsnü lub Hüseyin

* Słowo niezbyt czytelne – może chodzić o przejście/pasaż pomiędzy Nowym Meczetem, a przylegającą do niego rezydencją sułtańską (tur. Hünkâr Kasrı). Potwierdzałby to napis Yeni Camii na stemplu pocztowym, sugerujący, że urząd z którego wysłano list znajdował się w obrębie kompleksu architektonicznego (tur. külliye) ww. meczetu.

Na środku naklejka koloru czerwonego z półksiężycem i gwiazdą oraz napisami w ozdobnej kaligrafii sülüs o treści:
Na obwodzie: Askeri Sânsür Heyetçe kapâtılmıştır (zaklejone przez Komisję Cenzury Wojskowej)
Na środku: İstanbul (Stambuł)

Pełna treść dokumentu zawierającego ekspertyzę dr. Piotra Nykiela (.pdf)

Ale to jeszcze nie koniec tej historii.
Pan doktor zauważył jeszcze rzecz następującą:

Ciekawostką jest to, że oba listy zostały wysłane w odstępie zaledwie ośmiu dni. Zastanawiać może też  podobne fonetycznie brzmienie imion adresatów – na pierwszej kopercie Halid Cenab (wym. Halid Dżenab), a na drugiej Ali Cevad (wym. Ali Dżewad). Dla pewności sięgnąłem raz jeszcze do pierwszej koperty, na której imiona zapisane były w grafii arabskiej. Nie mam jednak wątpliwości – odczytałem wówczas dobrze. Chodzi więc o dwie różne osoby, a podobieństwo fonetyczne w brzmieniu ich imion jest tu czysto przypadkowe.

W tym miejscu Opowiadacze Historii Dolnego Miasta w Gdańsku składają ogromne podziękowania dla p. Piotra Nykiela za okazaną pomoc przy tłumaczeniu tekstów na tej kopercie.

Oryginalna koperta pochodzi z kolekcji Opowiadaczy Historii Dolnego Miasta w Gdańsku.