Ludność Dolnego Miasta i Olszynki w Gdańsku po 1945 roku (fragment III)

Fragmenty: pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, piąty, szósty, siódmy, ósmy, dziewiąty i dziesiąty.

2.1. Pochodzenie ludności w późniejszych dekadach

Na przełomie lat 70-tych i 80-tych rozpoczęły się wyburzenia niektórych budynków mieszkalnych na Dolnym Mieście oraz przesiedlenia ich lokatorów do innych części Gdańska. Należy zaznaczyć, że do niedawna obszar Dolnego Miasta należał do jednych z mniej atrakcyjnych miejsc zamieszkania w Gdańsku ze względu na wymagającą gruntownych remontów dominującą, przedwojenną zabudowę, zły stan techniczny infrastruktury oraz niekorzystną opinię, wynikającą z dużego stopnia dysfunkcji społecznych, w tym wysokich wskaźników przestępczości, alkoholizmu, narkomanii, niewydolności wychowawczej, długotrwałego braku aktywności zawodowej oraz bierności społecznej (Chełstowska et al. 2009; Barański, Chełstowska 2012).
Część mieszkańców Dolnego Miasta straciła miejsce pracy na skutek likwidacji na przełomie lat 80-tych i 90-tych licznych lokalnych zakładów przemysłowych, takich jak: Gdańskie Zakłady Futrzarskie, Opakomet – Kombinat Opakowań Blaszanych, Gdańskie Zakłady Papiernicze Przemysłu Terenowego, Herbapol czy też Hydroster. Ponadto w 2003 roku zamknięto Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 3 przy ul. Kieturakisa 1, w którym zatrudnionych była część parafian. W efekcie tych zmian zmienił się wskaźnik działalności gospodarczej na Dolnym Mieście. W 2009 roku wynosił on 6,6 na 100 osób, podczas gdy dla Gdańska wskaźnik ten w tym samym czasie wynosił 10,4 na 100 osób (Sulikowski et al. 2009).
Na skutek utraty pracy oraz wysokich kosztów eksploatacji mieszkań rosło także zadłużenie, wraz z odsetkami, lokali komunalnych. Wynosiło ono na początku 2009 roku – zgodnie z danymi opublikowanymi przez ówczesny Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych – 6 828 319,26 zł, co stanowiło 7% ogółu zadłużenia mieszkań komunalnych w Gdańsku.
Natężenie problemów ekonomicznych, infrastrukturalnych i społecznych stanowiło główną przesłankę do zainicjowania przez Gminę Miasta Gdańska w 2007 roku w obrębie Dolnego Miasta kompleksowych działań rewitalizacyjnych (Barański, Chełstowska 2013). Niezależnie od wielu pozytywnych aspektów związanych z tymi działaniami, co chociażby znalazło odzwierciedlenie w nagrodzeniu projektu „Rewitalizacja Dolnego Miasta w Gdańsku” w europejskim konkursie RegioStars 2016 w kategorii „CityStar – Innowacyjne rozwiązania dla zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich”, Dolne Miasto dotknął problem gentryfikacji ekonomicznej i społecznej. Nastąpiły zarówno remonty i zmiany użytkowania wybranych budynków lub ich części, jak i kolejne wyburzenia przedwojennych kamienic w celu uwolnienia terenu pod nowe inwestycje mieszkaniowe realizowane na przykład przez Towarzystwo Budownictwa Społecznego „Motława”. Coraz więcej lokali zaczęło pełnić funkcję mieszkań pod wynajem lub jest wykupowana przez osoby spoza Gdańska.
Powyższe zmiany rzutują na liczbę mieszkańców Dolnego Miasta. Przed rozpoczęciem procesu rewitalizacji w 2006 roku liczba mieszkańców z terenu parafii wynosiła 10 005 osób, a w roku 2007 spadła do 8 900 osób. Dalsze lata przynoszą stały spadek ludności, co związane jest m.in. z wysiedleniem mieszkańców budynków przeznaczonych do wyburzenia w dwóch kwartałach ograniczonych ulicami Wróblą, Kieturakisa, Redutą Wyskok i Szczyglą oraz Wróblą, Szczyglą, Redutą Wyskok i Kurzą. Na podstawie danych pozyskanych z parafii, w 2016 roku liczba ludności zamieszkałej na terenie parafii wynosiła 7 889 osób. Liczba ta wydaje się powoli wzrastać, bo w 2018 roku wynosiła 7 987 osób, co jest rezultatem zasiedlenia nowych lokali mieszkaniowych w obrębie jednego z wymienionych wyżej kwartałów.
Niewątpliwie odpływ ludności z Dolnego Miasta oraz napływ do nowobudowanych lub też wyremontowanych mieszkań wpływa nie tylko na liczbę mieszkańców, ale rzutuje także na strukturę mieszkańców pod względem cech demograficznych. Cechy te to: płeć, wiek, stan cywilny , struktura wieku przedprodukcyjnego, produkcyjnego i poprodukcyjnego oraz wiek rozrodczy kobiet. Następują także zmiany w strukturze społeczno-zawodowej, tj. w źródłach utrzymania, wykształcenia oraz w zachowaniach społeczno-kulturowych.

Autorka opracowania: Zygmunta Barańska.

Autor czarno-białych fotografii: Artur Wołosewicz.
Źródło: Sobiecka L., Kaliszczak M. (ed.), Gdańsk – Dolne Miasto. Dokumentacja historyczno-urbanistyczna, PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Gdańsku Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, Gdańsk 1979.
Autorka kolorowego zdjęcia: Elżbieta Woroniecka.

Bibliografia:
Sulikowski, G., Chełstowska, M., Barański, M.Z. (2009): Nota intencyjna dla projektu „Rewitalizacja Dolnego Miasta w Gdańsku”. Urząd Miejski w Gdańsku, Wydział Urbanistyki, Architektury i Ochrony Zabytków, Referat Rewitalizacji, s. 5.
Materiały GZNK S.Z.B. „Organizacja i zarządzanie gminnym majątkiem komunalnym”. Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych S.Z.B.