Mieszkałem na Dolnej 10a – wspomina Kazimierz Furmańczyk (część VIII)

Część I, Część II, Część III, Część IV, Część V, Część VI, Część VII

8/ Widoki z mojego okna (część II)

W poprzednim wpisie pokazywałem ulicę Jaskółczą na dawnych ujęciach. Teraz przyszedł czas spojrzeć na sąsiednie ulice z Dolnego Miasta.
Na pierwszym zaprezentowanym zdjęciu, widać odcinek ulicy Dolnej pomiędzy ulicami –  Jaskółczą i Kamienną Groblą. Wzdłuż ulicy Dolnej widać pierwszą budkę handlową postawioną na uporządkowanym placu oraz tymczasowy barak dla pracowników prowadzących odgruzowanie placu. Barak ten wkrótce rozebrano. Na środkowym zdjęciu widać stojący pierwszy rząd budek handlowych wzdłuż Dolnej. Sukcesywnie postawiono tego typu budki w całym kwartale ulic: Szuwary, Dolna, Kamienna Grobla, co widoczne jest na zdjęciu ostatnim.

Po drugiej stronie Nowej Motławy, na Wyspie Spichrzów uporządkowano gruzy paru spichrzów, zostawiając parterową część murów zewnętrznych od strony Nowej Motławy i urządzono tam rynek, gdzie zjeżdżali się wozami gospodarze z okolicy. Na przedłużeniu ulicy Ułańskiej, wybudowano w 1958 roku most saperski dla jednej pary torów tramwajowych i z dwiema kładkami dla pieszych. W ten sposób połączone zostały przez most obie części rynku. Dodatkowo, oddano do użytku ulicę Podwale Grodzkie (na którą przeniesiono tramwaj z ulicy Długiej). Tramwaj ten jechał teraz przez most saperski i u zbiegu Ułańskiej oraz Łąkowej rozwidlał się „w prawo” do zajezdni na Łąkowej i „w lewo” w kierunku Elbląskiej i dalej na Przeróbkę i Stogi. Ruch samochodowy z Podwala Grodzkiego skręcał w Chmielną i dalej w Stągiewną. A później w Elbląską. Google Earth pokazuje jak wygląda w XXI wieku Kamienna Grobla i dawna ulica Ułańska.

Z okna od ul. Szuwary rozpościerał się piękny widok na stare (Główne) miasto z dominującymi wieżami: Ratusza i Kościoła NMP oraz Stągwi Mlecznych. Początkowo ten piękny widok był częściowo przesłonięty przez szkielety zniszczonych domów. Jednak sukcesywnie do lat ok.1955-56 uprzątnięto gruzy tworząc place utwardzone czarnym żużlem.

Kolejne zdjęcia wykonane były w latach 1956-58 w czasie, gdy kończono wspomniane wcześniej uprzątanie gruzów i przygotowywano plac pod urządzenie ryneczku ze wspomnianymi budkami handlowymi.

W kolejnej serii fotografii widoczny jest plac pomiędzy ulicami – Szuwary i Kamienną Groblą, gdy był on już uporządkowany i zabudowany tymi budkami handlowymi. Na dalekim planie zdjęcia prawego widać: Stągwie Mleczne, Kościół NMP oraz Ratusz. A także inne budynki Wyspy Spichrzów.  Po prawej stronie drugiego zdjęcia  widoczny jest biały mur, którym odgrodzono przygotowywany w tym czasie teren pod budowy:  żelaznego „saperskiego” mostu przez Nową Motławę w rejonie wylotu ulicy Ułańskiej (nieco przed późniejszym przebiegiem przedłużenia trasy wylotowej),  przedszkola u zbiegu Ułańskiej i Szuwary oraz jednego z wieżowców.

W następnych ujęciach widać plac z usuniętymi już budkami handlowymi i zwożonymi materiałami budowlanymi do budowy dwóch wieżowców.

A poniżej wspomniane wieżowce w różnych stadiach budowy. To może być najprawdopodobniej koniec lat 50.

I na koniec spojrzenie w zupełnie innym kierunku.
Mnie więcej w tym samym czasie u zbiegu ulic: Ułańskiej, Szuwary i Kamiennej Grobli, był teren wytwórni (fabryki) kotłów. W czasach, gdy była ona czynna, dolatywały stamtąd charakterystyczne dźwięki podobne do stoczniowych. Nie pamiętam do którego roku w tym miejscu działała… Na zaprezentowanym zdjęciu widać budynki fabryki, leżące przed nimi kotły, w oddali budynek koszar, a na pierwszym planie dźwig oraz barak gospodarczy budowy dwóch 3-piętrowych domów stawianych wzdłuż ulicy Szuwary w miejscu zniszczonych w czasie wojny.

c.d.n.

Autor wspomnień i wszystkich czarno-białych powojennych zdjęć – Kazimierz Furmańczyk.