Od dymu z papierosa do skrytego podkoszulka*
Historia osobista, miejscami nieoczywista.
Dzisiejsze Dolne Miasto w XIX w nosiło nazwę Miasta Fabryk (Fabrikstadt). Pojawiły się wówczas liczne zakłady przemysłowe takie jak: rafineria cukru, olejarnia, odlewnia żeliwa, warsztaty artyleryjskie (późniejsza „Blaszanka”). W 1839 roku w tej części Gdańska powstała Fabryka Karabinów, która w latach 50. XIX wieku stała się oficjalnie Królewską Fabryką Karabinów.
W latach 20. XX w. we wspomnianej przestrzenia Fabrikstadt pojawił się modernistyczny budynek Fabryki Tytoniu (Danziger Tabak Monopol) według projektu Wilhelma Kostera i Adolpha Bielefeldta. Mieściły się w nim biura oraz hale produkcyjne wyrobów tytoniowych, zatrudniające około 600 osób.
Budynek, bez większych zniszczeń, przetrwał II wojnę światową. Elewację od strony ulicy Łąkowej nieznacznie przekształcono i po roku 1945 ulokowano w nim różne biura, spółdzielnie i hurtownie przemysłowe. Kolejną renowację budynek przeszedł w roku 1995 i od tego czasu jest siedzibą znanej firmy odzieżowej LPP Lab.
Ciekawostką jest fakt, że 9 kwietnia 1974 roku otworzono na parterze budynku przy Łąkowej 39/44 pierwszy w Gdańsku sklep Pewexu. Dwa lata później całą przestrzeń zajęło Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego, które funkcjonowało tu do przejęcia przez obecnego właściciela, czyli do 1995 r.
I teraz moja prywatna opowieść, związana z tym miejscem.
Kiedy przechodzę obok budynku mój wzrok mimowolnie ucieka w górę, w kierunku maleńkich okienek po prawej stronie. I co ciekawe, nie zatrzymuje się na tafli szyby, ale przenika przez nie i odtwarza zapamiętaną przestrzeń. Widzę w niej mamę, która od początku zajęcia budynku przez WPHW do jego wyprowadzki, pracowała w Kancelarii przedsiębiorstwa. Spływające pisma należało zarejestrować w księgach i zadekretować do poszczególnych działów. Mama miała ładne pismo i spokojny charakter i te cechy wystarczyły, aby w jednym miejscu spędzić niemalże ćwierć swojego życia.
Przypominam sobie, że kiedy jako dziecko próbowałam pokonać szczyt szczytów i dostać się do Mamy, musiałam odbyć sparing z ciężkimi, pokrytymi metalową ornamentyką drzwiami, następnie industrialnym korytarzem skręcić w prawo do osobowo-towarowych wind i wcisnąć ostatnie, chyba trzecie piętro. Spokojną, benedyktyńską pracę Mamy od czasu do czasu zakłócały dziecięce odwiedziny, czasami jedynie po bliskość, a czasem z konkretnym „problemem”.
Wracają wspomnienia przeróżnych sytuacji, ale najzabawniejsza była chyba ta, kiedy moja młodsza siostra przyszła po pięć złotych na kurczaczka. Nieopodal ulicy Łąkowej funkcjonował rynek na Chmielnej, oferujący to, co na rynku zazwyczaj można kupić, ale także żywe zwierzęta. Mama, dając siostrze pięć złotych była przekonana, że upatrzyła sobie ona jakiś kolorowy obrazek z ptaszęciem. Jakież była mamine zaskoczenie, kiedy siostra wpadła do Kancelarii z całkiem żywym „obrazkiem”. Kurczaczek mieszkał potem z nami w mieszkaniu blokowym, jadłodajnię miał w pudełku po telefonach na kabel z NRD, spał w czapce z królika (żeby mu było ciepło), a przez cały czas popiskiwał, drepcząc po drewnianym parkiecie.
Mama już niestety nie żyje. Ale żyje koleżanka mamy z pracy, a moja sąsiadka. I jeśli pojawi się wśród czytelników portalu zainteresowanie ciągiem dalszym historii budynku i ludzi, w nim pracujących, to ja się oczywiście pochylę….
Autorka wspomnień: Katarzyna Gwoździńska
* Dlaczego podkoszulek jest skryty i co to oznacza?
Poprawna odpowiedź nagrodzona zostanie gratulacjami od autorki tekstu, administratorów strony i grona czytelników;)
Autor czarno-białej powojennej fotografii: Artur Wołosewicz.
Źródło: Sobiecka L., Kaliszczak M. (ed.), Gdańsk – Dolne Miasto. Dokumentacja historyczno-urbanistyczna, PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Gdańsku Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, Gdańsk 1979.
Autorka kolorowego zdjęcia z 2016 roku – Elżbieta Woroniecka.
