Przedwojenna Blaszanka

Początki Fabryki Opakowań Blaszanych popularnie zwanej Blaszanką sięgają już roku 1921. Działające w rejonie ulicy Ułańskiej od ponad 100 lat warsztaty artyleryjskie musiały zostać zlikwidowane ze względu na przeprowadzaną w tym czasie demilitaryzację II Wolnego Miasta Gdańska. Część terenów cywilnych w tamtym rejonie przeznaczono wówczas właśnie na budowę dużej fabryki produkującej blachę i opakowania blaszane [Industrie- & Blechwaren-Werke A.G. –  w skrócie I.B.W.]. Jej inwestorem była założona w 1898 r. w Brunszwiku firma Blechwarenfabrik Schmalbach  A.G. (nota bene działająca do dzisiaj w koncernie Ball Packaging Europe należącym do amerykańskiego Ball Corporation). Zakład wyposażony był m.in. w dynamomaszyny parowe; elektromotory; narzędzia do obróbki metalu, drzewa i skóry oraz kotły i młoty parowe, które szybko jednak sprzedano lub wydzierżawiono „z powodu zmian w ruchu”. I zastąpiono nowszymi rozwiązaniami technicznymi.

Z oddziału wyrobów blaszanych na asortyment oferowany w tamtych czasach składały się m.in. opakowania do różnych tłuszczów jadalnych – w tym głównie oleju i margaryny; do konserw mięsnych, jarzynowych i rybnych (np. owalne i czworokątne pudełka na sardynki i sardele); przetworów owocowych i warzywnych (np. wiadra lub kubełki albo po poznańsku węborki na marmoladę oraz puszki na masę grochową), puszki na cukierki oraz kawę i herbatę; pudełka na herbatniki; bańki czworokątne, okrągłe i kanciaste na spirytus, oleje i lakiery; kanistry; bidony; pudełka na pastę i krem na obuwie, a także opakowania do celów próbnych, technicznych i do wzorów rozmaitego rodzaju. Dodatkowo każde opakowanie blaszane mogło być lśniące, lakierowane albo i z drukiem. Te ostatnie usługi były możliwe dzięki dużej własnej drukarni blacharskiej i lakierni.

Potencjalnym klientom polecano też  „kabsle na flaszki” albo jak kto woli „blaszanki do butelek” oraz „blachy szpuntowe”. A niektóre puszki blaszane mogły mieć nawet patentowe zamknięcia, dekle i przykrywki do wtłaczania.

Oddział wyrobów stalowych i kuźni kowalskich miał w swojej ofercie artykuły kute w formach. Narzędzia rolnicze wszelkich systemów (np. lemiesze; lemiesze do kultywatorów; kozice i odkładnie do pługów wszelkich systemów czy też łopaty) oraz okucia budowlane.

W oddziale budowy form powstawały formy i sztance dla wszelkich gałęzi przemysłowych. Koła zębate wszelkiego rodzaju. Konstrukcje i meble żelazne (łóżka z rur stalowych). Urządzanie dla szpitali i klinik. Materace sprężynowe oraz dusze do żelazek.

Oddział warsztatów mechanicznych gromadził i udostępniał wszelkie części zapasowe do maszyn, pomp i motorów.

Fabryka miała też swój oddział warsztatów dla automobili prowadzący reperacje wszelkich uszkodzeń samochodów i innych maszyn  „w większym stylu”. Posiadał on duży magazyn części zapasowych do samochodów oraz dawał możliwość wykonywani ich na miejscu przy wykorzystaniu m.in. maszyn do szlifowania i hartowania.

Prowadziła też „jeneralne zastępstwo Fried. Krupp A.G. Essen w zakresie środków lokomocji miejskiej i ciężarowej na w.m. Gdańsk i Polskę”.

Oprócz tego w późniejszym okresie specjalizowano się też w szyldach reklamowych wykonywanych artystycznie, tablicach i wytłaczanych plakatach emaliowanych.

Siedziba wspomnianego I.B.W. mieściła się początkowo na ulicy Ułańskiej 13-15 [Reitergasse 13-15], a od mniej więcej 1928 roku nawet i 12-15, natomiast samo biuro miało adres Ułańska 14. Jakkolwiek w różnych latach w różnych źródłach przewijają się różne nazwy tej firmy. W latach 1922-23 dla przykładu „Gdańska Fabryka Wyrobów Blaszanych sp. z o.o.” i „Industrie Werke A.G.” . W 1926-29 „Danziger Blechwaren-Werke Akt.-Ges.” oraz ta najbardziej popularna „Industrie – & Blechwaren-Werke Aktien-Gesellschaft” . W 1930 r. pojawia się natomiast jeszcze dodatkowo szyld „Gdańska fabryka towarów blaszanych” .

W czasie wojny fabryka cały czas działała w tym samym miejscu na Dolnym Mieście.

Na pierwszym zaprezentowanym zdjęciu widać grupę pracownic – młodych dziewcząt stojących na tle fabryki Opakowań Blaszanych [Blechbud]. Zdjęcie powstało w 1922 r. Proszę zwrócić uwagę na jedną z dziewcząt siedzących na szoferce samochodu. Na drugim zdjęciu zatytułowanym Laleczki z Blaszanki [Die Puppchen’s aus Blechbud] widać tę samą młodą dziewczynę stojącą jako pierwsza z lewej. Jest nią Elisabeth Thrun. Oba przedwojenne zdjęcia zostały opublikowane w 2015 r. w „Danziger Hauskalender” i pochodzą ze zbiorów Miro – twórcy i administratora internetowej strony o Olszynce. Niestety – są to jedyne dwa zdjęcia pokazujące przedwojenną Blaszankę o których wiemy.

Źródła przedwojennych reklam: „Przewodnik po pierwszej, polskiej na Pomorzu wystawie rolniczej i przemysłowej otwartej w Brodnicy od 23. 6. do 1. 7. 1923„; „Ogrodnik: dwutygodnik poświęcony sprawom ogrodnictwa” R.13 nr 13 1 lipca 1923; „Urzędowy spis abonentów sieci telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Poznaniu 1926-27„; „Rocznik Oficerski” z 1928 roku; „Gazeta Handlowa” str. 2 nr 198 z 30 VIII 1929 r.

Autor artykułu – Jacek Górski.

[mappress mapid=”39″]

P.S. Latem 1944 r. do panny Ilonki Löhmus z firmy I.B.W. przyszedł list z Paryża. Nadawcą był niejaki Gabriel Chapron ze szpitala wojskowego Val-de-Grâce. Leżący przypuszczalnie – jak można odczytać z tyłu koperty – na sali 206 tego szpitala. Datownik na kopercie wskazuje najprawdopodobniej 18 dzień lipca 1944 r. Niestety – nie znamy treści listu albo kartki załączonej do koperty, może nawet ze zdjęciem. W zbiorach Opowiadaczy Historii jest jedynie ta pamiątkowa koperta z czasów II wojny światowej. Są też zaprezentowane w artykule dwie oryginalne różne koperty firmowy z Reitergasse 13/15.