Rok 2023

Przez minione 12 miesięcy regularnie powstawały kolejne karty annałów dokumentujących bieżące wydarzenia z Dolnego Miasta oraz działania Opowiadaczy Historii. Weźmy do ręki taki właśnie rocznik i przyjrzyjmy się poszczególnym jego rozdziałom…

I.

Styczeń przywitał nas zimową aurą. Ale nie przeszkadzało to nam wybrać się na mroźny spacer o tytule „Niby z góry, a jednak Dolne”. Spacer szlakiem pewnej pocztówki zakończył się… kilka dni później dokładnym jej opisem na naszym portalu. W tym miesiącu czytelnicy mogli też poznać wspomnienia z nieistniejącego już przedszkola na Łąkowej 53 oraz zobaczyć dwa nieznane zdjęcia pewnego pomnika z ulicy Żabi Kruk.
Zaś przy stadionie żużlowym LPP rozpoczęło pierwsze prace budowlane.

A tymczasem gdzieś tam na komputerze dokonywała się kolejna korekta pewnej książki…

II.

Pierwszą niespodziankę sprawił nam Marek Bumblis zapraszając wszystkich do… wnętrza Baszty Białej. A potem pojawiła się seria pytań na które nie zawsze znaleźliśmy odpowiedzi. Co było napisane na tym szyldzie?… Chłodna to czy Polna?… Kto mógł namalować ten obraz?…
21 lutego odbyło się pierwsze w minionym roku spotkanie z cyklu „Przyjdź, opowiedz, zeskanuj!”. Zawsze z niecierpliwością czekamy na tego typu wydarzenia nie wiedząc czym one się skończą. To akurat zaowocowało kontaktem z dwiema osobami, które kiedyś mieszkały na Dolnym Mieście.

A tymczasem gdzieś tam na komputerze odbywała się ostatnia już definitywnie korekta pewnej książki i podmiana ostatnich zdjęć na kilku jej stronach…

III.

Efektem styczniowego spaceru po bastionach był nie tylko wspomniany wcześniej pocztówkowy tekst, ale także solidne marcowe opracowanie na temat różnic pomiędzy bastionem a redutą. A skoro o spacerach mowa – Opowiadacze zaczęli oprowadzać po dawnym szpitalu, a teraz hotelu Arche Dwór Uphagena. Przed spotkaniem należało tylko kupić bilet którym była nasza książką o historii Dolnego Miasta.

Opowiadacze Danuta w swojej wypowiedzi podkreśla, że cieszy ją…

duże powodzenie naszych spacerów, ze szczególnym wskazaniem na spacery po starym szpitalu/Dworze Uphagena

16 marca zaproponowaliśmy w ISE spotkanie o tajemniczym tytule „Jak krówka trójnóżka po Dolnym wędrowała, czyli opowieści o pamiątkach z dawnych lat”.

Jacek który prowadził to spotkanie nie do końca jest zadowolony z jego efektów:

Szkoda, że tak mało osób odpowiedziało na nasz apel. Ze względu na brak większego zainteresowania zrezygnowaliśmy z tej formy spotkań wspominkowych.

Do dzisiaj nie udało nam się zidentyfikować młodzieńców z ulicy Łąkowej 5, ale znamy imiona i nazwiska przynajmniej kilku młodych bohaterów z ulicy Polnej. Na uwagę zasługuje też wspomnienie o filcowych kapciach. Pamiętacie gdzie takie trzeba było nosić?…

A tymczasem gdzieś tam w korespondencji mailowej pojawiło się przełomowe zdanie, że pewna książka jest ostatecznie złożona i gotowa do druku!…

IV.

W kwietniu ruszył remont ulic – Królikarnia, Sempołowskiej, Chłodna i Reduta Dzik. A BRG na 3 dni (16-18 IV) w ISE na Dolnym Mieście otworzyło swój punkt konsultacyjny.
Nowy miesiąc rozpoczęliśmy wspomnieniami o okrągłych urodzinach jednej z naszych Opowiadaczek, a zakończyliśmy urbeksem z Łąkowej 4. A gdzieś tam pomiędzy odwiedziliśmy też takie ulice jak Dolna, Królikarnia i Św. Barbary.
20 kwietnia jeden z Opowiadaczy opowiedział o dolnomiejskim archiwum społecznym podczas spotkania w Kaszubskim Uniwersytecie Ludowym w ramach projektu „Archiwa na Warsztat”.

A tymczasem pewna książka trafiła do drukarni i czekała na swoją kolej…

V.

Maj podobnie jak rok wcześniej zdominowało wydarzenie związane z ideą Nocy Muzeów. Personel medyczny i familia Uphagenów przez kilka godzin opowiadała bardzo ciekawe historie pewnego obiektu spacerując po jego korytarzach. Teraźniejszość wieku XXI przeplatała się z przeszłością z wieku XX i jeszcze starszymi dziejami wieku XIX. Wspomnieniami z tamtej nocy podzieliła się Siostra Oddziałowa Bez Osierdzia – Danuta Płuzińska-Siemieniuk oraz Duch Koronera.

Opowiadacz Jacek (inny niż ten wcześniejszy) zwraca uwagę na jeszcze jeden aspekt tego muzealnego wydarzenia:

Dla mnie najfaniejsza była okazja do wzięcia udziału w przebieranych spacerach po starym szpitalu.

Pod koniec miesiąca (27 V) Anna Perz – gość Opowiadaczy i CSW Łaźnia – pokazała nam najciekawsze pod względem architektonicznym miejsca na Starym Przedmieściu. Startując od budynków mieszkalnych na Grodzy Kamiennej, a kończąc na Targu Maślanym na końcu ulicy Lastadia. Na początku (4 V) odbył się spacer badawczy po Dolnym Mieście realizowany przez BRG w ramach programu i procesu rewitalizacyjnego. A mniej więcej w połowie (18 V) w ramach wspomnianego wcześniej projektu „Archiwa na Warsztat” jeden z Opowiadaczy poprowadził spacer po Dolnym Mieście dla gości z województwa pomorskiego.
W pierwszej połowie maja ulice Dolnego Miasta zamieniły się w plan zdjęciowy do pewnego polskiego serialu. Z tego co wiem – premiera pierwszego odcinka „Zatoki szpiegów” już w najbliższą niedzielę – 7 stycznia 2024 roku.
Jednym z najciekawszych eksponatów filokartystycznych w kolekcji Opowiadaczy Historii jest pocztówka z tramwajem stojącym na ulicy Wiosennej. I tak się złożyło, że właśnie na wiosnę 2023 roku opisaliśmy ją dokładniej w naszym serwisie. Zaczęliśmy też coraz częściej na naszych stronach odwiedzać sąsiednią dzielnicę. Przypomnieliśmy sobie gdzie było Malinowo na Elbląskiej…, gdzie mieszkał fotograf z Długiej i gdzie trzymał swojego bernardyna?… Kim był Nikodem Kalinowski z Długich Ogrodów?… I na koniec było też o pętli czasu przy kościele św. Barbary. Zbieg okoliczności?…

A tymczasem do ISE na Dolnym Mieście przyjechały palety z wydrukowaną pewną książką…

VI.

To był niewątpliwie najważniejszy miesiąc w całym 2023 opowiadaczowym roku!
1 czerwca w gościnnych murach Zespołu Szkół Ekonomiczno-Handlowych im. Macierzy Szkolnej w Gdańsku odbyła się uroczysta premiera zupełnie nowej książki z logo Opowiadaczy Historii. Tego dnia pierwsze egzemplarze tytułu „Historii repertuar. Przewodnik po Długich Ogrodach” trafiły do rąk autorów i autorek, czytelników i czytelniczek.
Nie ma więc co ukrywać, że to wydarzenie powraca we wspomnieniach Opowiadaczy i Opowiadaczek. Zacytujmy tylko dwie wybrane wypowiedzi.

Opowiadaczka Małgorzata wspomina to tak:

Dla mnie największym wydarzeniem było wydanie we współpracy z Moderną długo wyczekiwanej, nowej książki Opowiadaczy „Historii Repertuar. Przewodnik po Długich Ogrodach”. Współczesny wygląd tej ulicy bardziej odstrasza niż zachęca do spacerów, ale myślę, że po lekturze Przewodnika każdy czytelnik spojrzy na Długie Ogrody innymi oczami i przez pryzmat ich bogatej historii dostrzeże nie tylko zachowane tu i ówdzie resztki zabytków, ale też widmowe kontury dawnych okazałych parków, ogrodów, koszar, kasyna oficerskiego, konsulatu generalnego Imperium Rosyjskiego, teatru i kina, Polskiej Szkoły Handlowej w WMG, fabryki wyrobów jutowych i nieistniejących już kamienic, a uszami wyobraźni usłyszy dalekie echa gwaru jej dawnych mieszkańców i rezydentów.

A Opowiadaczka Ela dodaje:

Najważniejsze dla nas Opowiadaczy było ukazanie się nowej książki pt. „Historii Repertuar. Przewodnik po Długich Ogrodach”. Ta praca, na którą złożyły się artykuły wielu autorów, nie powstałaby nigdy, gdyby pewnego razu nie zgłosiła się do nas pani Ania, reprezentująca Modernę, z propozycją współpracy w zakresie powstania przewodnika po miejscu, gdzie powstaje osiedle. Promocja, odbyła się 1 czerwca tego roku. Opowiadacze zatem zrobili czytelnikom i sobie prezent na Dzień Dziecka.

Kilka dni później zrobiliśmy w ISE kolejne spotkanie podczas którego można było zaopatrzyć się w książkę. Była ona też już dostępna w Szafie Gdańskiej, Księgarni „Muza”, Gdańskiej Księgarni Naukowej, Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej i Arche Dwór Uphagena.
Wzięliśmy też kilka egzemplarzy na czerwcowe Święto Wolności i Praw Obywatelskich gdzie pokazywaliśmy ją na naszym stoisku pod namiotem, w Strefie Społecznej przy ECS, rozmawialiśmy o niej na żywo z Michałem Juszczakiewiczem, a Klaudiusz Grabowski wspomniał o niej podczas jednego z paneli edukacyjnych w budynku głównym.
Nikt nie mógł przypuszczać, że w efekcie jednego przypadkowego spotkania w ECS-ie historia, która rozpoczęła się w maju 1980 roku będzie miała swoje pomyślne zakończenie dopiero po 43 latach. Pamiętacie o czym mowa?…
W czerwcu swoje podwoje otworzyła społeczna kawiarnia ToMy serwująca bardzo smaczne lody latem i nie mniej smaczne wypieki w okresie jesienno-zimowym. Zdecydowanie trzeba odwiedzić to miejsce ulokowane na parterze w części zabytkowego kompleksu dawnego szpitala na Dolnym Mieście w którym obecnie mieści się Hotel Arche Dwór Uphagena. Warto dodać, że w tym samym budynku na piętrze działa pracownia ceramiczna. Całość prowadzona jest przez Fundację Leny Grochowskiej.
W połowie miesiąca swoje trzydzieste urodziny obchodziło Towarzystwo Profilaktyki Środowiskowej „Mrowisko”. A miejscem do świętowania było Dolne Miasto, a dokładniej siedziba Centrum Reduta na ulicy Królikarnia 13.
W omawianym kalendarium z tego miesiąca należy wspomnieć o jeszcze jednym ważnym wydarzeniu. 24 czerwca w sobotę tłumnie powitaliśmy Lato na Dolnym Mieście. Festyn cieszył się ogromną popularnością. Byliście?… Jak wspominacie?…

A tymczasem kolejne egzemplarze pewnej książki trafiały – cytując klasyka – pod strzechy nie tylko na Długich Ogrodach

VII.

Dokładnie 4 lipca wędrówką z Krystianem Błaszczykiem rozpoczął się X jubileuszowy sezon spacerów po Dolnym Mieście z Lokalnymi Przewodnikami. 5 dni później zaprosiliśmy wszystkich na urodzinowy spacer portalowy. Nie było chyba zdziwienia, że większość naszej trasy przebiegała przez ulicę Długie Ogrody. A poszczególne przystanki dokładnie opisano w tym tekście. Zaś relację z niego można było usłyszeć w reportażu Włodka Raszkiewicza zatytułowanej „Czaszki na boisku, granaty w szkolnym plecaku i świnie w oknie” wyemitowanym w Radio Gdańsk kilka dni później.
W jednym z wydań tygodnika „Tylko Pomorze” (nr 29 z 21-27 lipca 2023 r.) całe dwie strony poświęcono Długim Ogrodom i naszej książce o ich historii.
Pod koniec tego miesiąca pojawiła się relacja z wernisażu, który odbył się w CSW Łaźnia 2 czerwca tego samego roku.

A tymczasem zaczęły do nas docierać pierwsze opinie i uwagi na temat pewnej książki…

VIII.

14 sierpnia po Dworze Uphagena i Dolnym Mieście oprowadzał p. Marię Górecką z rodzinką (autorkę bloga Mamy gadżet) Jacek – jeden z Opowiadaczy Historii i Lokalnych Przewodników. W efekcie powstał wpis na wspomnianym blogu.
W połowie wakacji archiwum społeczne Opowiadaczy wzbogaciło się o bardzo ciekawy przedwojenny kolaż zdjęciowy. A ponad 20 reprodukcji portretów zrobionych przed wojną w zakładach fotograficznych na Dolnym Mieście i sąsiedzkich dzielnicach trafiło na wystawę dostępną przez kilka kolejnych tygodni w Arche Dwór Uphagena. I zostając jeszcze przez chwilę przy fotografiach – ciekawie wyglądało porównanie Norwegii z Dolnym Miastem.
Pomimo tego, że dominacja Długich Ogrodów jest wyraźnie widoczna we wspomnieniach z tego roku, to cały czas kibicujemy też innej części Gdańska – okolicom Starego Przedmieścia. I dlatego z przyjemnością poprowadziliśmy spacer po placu Wałowym 26 sierpnia – w dniu otwarcia budynku Dolna Brama 8

A tymczasem w kalendarzu przekładano wcześniej ustalone daty i zmieniano miejsca promocji pewnej książki ze względu na zaplanowane wcześniej urlopy i nieplanowane wcześniej wyjazdy służbowe…

IX.

Na początku miesiąca ruszył z kopyta remont budynku dawnych czerwonych koszar na Sadowej. Poznaliśmy też więcej szczegółów odnośnie nowej inwestycji na Kamiennej Grobli w miejscu gdzie przez lata działała Składnica Księgarska.
16 września wspólnie z CSW Łaźnia zaprosiliśmy na spacer z Marcinem Stąporkiem po ulicach Dolnego Miasta, aby zapoznać się z pochodzeniem ich nazw. Cztery dni wcześniej na ulicy Seredyńskiego odbyło się spotkanie z uczniami podczas którego prezentowana była krótka historia Długich Ogrodów oraz długa historia miejsca w którym odbywało się to właśnie spotkanie. A sześć dni później wzięliśmy udział w uroczystym otwarciu nowej siedziby Instytutu Kultury Miejskiej w Kunszcie Wodnym.
To był też miesiąc wspomnień wynikających z nadmienionych wcześniej 10 lat oprowadzania wycieczek przez Lokalnych Przewodników po Dolnym Mieście. Swoimi refleksjami podzieliła się Ela i Jacek. A w kolejnym miesiącu dołączył do tego grona Krystian

A tymczasem wszystkich nas cieszyła rosnąca sprzedaż pewnej książki…

X.

W ramach trzeciego i ostatniego zaplanowanego na ten rok spaceru organizowanego przez CSW Łaźnia i Opowiadaczy spotkaliśmy się 21 października w dawnym szpitalu, a teraz hotelu, aby wspólnie z zaproszoną na to spotkanie panią oddziałową Janiną Rejewską poznać historie z czasów, kiedy w tym miejscu leczono pacjentów, przeprowadzano operacje, ratowano ludzkie życie.
A dwa dni wcześniej pojechaliśmy do AmberExpo, aby pobudzić w ludziach pamięć i wspomnienia podczas kolejnej odsłony Festiwalu Pracy i Aktywności Seniorów. Podczas spotkania na żywo udało nam się otrzymać autograf jednego z zaproszonych do Gdańska gości.
13 października na ulicy Królikarnia otwarto „Zielony zakątek” w redutowym ogrodzie.

A tymczasem przygotowania do kolejnego wieczorku autorskiego w związku z pewną książką powoli nabierały realnych kształtów…

XI.

Na samym początku listopada swoją premierę w Internecie miał film o Dolnym Mieście w którym słychać też wypowiedzi Opowiadaczy Historii. Brawa dla Starego Ziomka i Morze za tę wyjątkową produkcję!
W przedostatnim miesiącu roku w ramach udziału w procesie partycypacyjnym na Długich Ogrodach poprowadziliśmy 2 listopada spacer badawczy po Długich Ogrodach, a 23 listopada wykład o Tożsamości i dziedzictwie tego miejsca.
Tego samego dnia nasza delegacja złożona z dwóch Opowiadaczek (Ani i Eli) wzięła udział w uroczystości 60-lecia wszczepienia rozrusznika serca oraz 90. urodzin prof. Świąteckiej.
9 listopada mieliśmy możliwość opowiedzieć o naszych doświadczeniach związanych z lokalną historia podczas spotkania z kilkoma nieformalnymi/oddolnymi/pozarządowymi inicjatywami działającymi podobnie do nas. Całe wydarzenie odbyło się w nieznanej dla nas wcześniej formule Pecha Kuchy. To było bardzo ciekawe doświadczenie, bo rzadko mamy okazję spotkać się w większym gronie takich pasjonatów prowadzących archiwa społeczne.
W pierwszej połowie miesiąca zakończył się oficjalnie remont najwęższej kamienicy na Dolnym Mieście. Wiecie o którą chodzi?…
Ale oczywiście najważniejsze było kolejne spotkanie otwarte z autorami naszej nowej książki. W piątek 17 listopada w gościnnych progach Arche Dwór Uphagena w sali Miś można było posłuchać niezmiernie ciekawych historii związanych z powstaniem tej monografii na spotkaniu o tytule „Dobry wieczór autorski”. I obejrzeć na żywo zdjęcia, pocztówki i inne materiały, których reprodukcje zostały udostępnione w omawianej publikacji. Na koniec dla chętnych zaistniała też możliwość spaceru po odwiedzonym obiekcie.

A tymczasem z dnia na dzień przybywało nowych materiałów, które zasługują na umieszczenie albo chociaż wspomnienie w kontynuacji pewnej książki…

XII.

Ostatni miesiąc w roku na Dolnym podporządkowany jest od lat najważniejszemu przedświątecznemu wydarzeniu w dzielnicy. W tym roku kiedy na kalendarzu pojawiła się kartka z datą 11 grudnia, a na zegarze wybiła godzina 16:00 – oficjalnie rozpoczęto przy czerwonym tramwaju na końcu ulicy Wróblej Dolnomiejską Choinkę. I bawiono się wspólnie prawie przez dwie godziny zapominając odrobinę o przedświątecznej gorączce.
Oddajmy głos Eli – koordynatorce całego tego przedsięwzięcia:

Te dwa festyny dla mieszkańców i sympatyków naszej dzielnicy, czyli Lato na Dolnym Mieście i kończąca rok Choinka na Dolnym, to były bardzo duże wyzwania. Ale udało się!

oraz Danucie:

Jestem pod wrażeniem doskonałej współpracy z organizacjami i firmami z Dolnego Miasta podczas organizacji festynu Lato na Dolnym i i Dolnomiejskiej Choinki.

Dwa dni później Opowiadacze uroczyście rozpoczęli świętowanie 10 swoich urodzin.

Ta sama Danuta tak mówi o Opowiadaczach:

Na wyróżnienie zasługuje fakt, że jesteśmy coraz bardziej zgranym zespołem – stowarzyszeniem

Punkt kulminacyjny omawianych jubileuszowych wydarzeń będzie miał miejsce w kwietniu 2024 roku. Bądźcie czujni! Ale o tym ważnym wydarzeniu w naszej historii z pewnością napiszemy więcej za 12 miesięcy w kolejnym takim podsumowaniu…

A tymczasem na potrzeby drugiej części pewnej książki zaczęto już kompletować ostateczną listę tematów do opracowania…

Zdjęcia autorstwa: Danuty Płuzińskiej, Elżbiety Woronieckiej i Ani Szulist.

Jeżeli chcecie poznać naszą kronikę wydarzeń z poprzednich lat, zapraszamy do lektury:
Rok 2022
Rok 2021
Rok 2020
Rok 2019
Rok 2018
Rok 2017
Rok 2016