Szczygla

Stieglitz to po niemiecku szczygieł. Gdyby ktoś przed wojną stojąc na ulicy Sperlingsgasse czyli dzisiejszej Wróblej zapytał

Przepraszam – jak dojść do ulicy Stieglitzweg?…

to zostałby skierowany… na Olszynkę. Bo to tam właśnie na terenie ogródków działkowych (Laubenkolonie Morgenröte) mieściła się ta ulica.

Ale zaraz. Przecież gdyby ktoś teraz stojąc na tej samej ulicy Wróblej spytał się

Przepraszam – jak dojść do ulicy Szczyglej?…

to machnięto by mu ręką w kierunku jednej z przecznic odchodzących od ulicy Wróblej (dokładniej – tej pomiędzy ulicami – Kurzą i Kieturakisa) w stronę  bastionów, bo to tam właśnie teraz mieści się ta ulica.

Skoro już wiemy gdzie przed wojną i po wojnie można było znaleźć ulicę Szczyglą (a były to jak można przeczytać – dwie zupełnie różne dzielnice Gdańska), to pozostaje jeszcze odpowiedzieć na dwa pytania – jaką nazwę po wojnie przyjęła przedwojenna Szczygla i jak obecna Szczygla nazywała się przed wojną. Odpowiedź na pytanie pierwsze brzmi – ulica Wilgi. Odpowiedź na pytanie drugie brzmi Kleine Schwalbengasse, która w tłumaczeniu znaczy Ulica Małej Jaskółki. I w tym momencie nasuwają się jeszcze dwa dodatkowe pytania – skoro była ulica Mała Jaskółcza, to czy była też ulica Duża Jaskółcza. A jeżeli tak – to gdzie? I tutaj w końcu dochodzimy do momentu w którym nazwa przedwojenna i powojenna są do siebie zbliżone. Bo Große Schwalbengasse czyli ulica Dużej Jaskółki mieściła się dokładnie tam, gdzie teraz biegnie – jak się można domyślać – ulica Jaskółcza. Ale dzisiaj nie o niej.

Wróćmy do przedwojennej Małej Jaskółczej. Pierwsze jej ślady jako polnej drogi pozbawionej jeszcze nazwy pojawiają się na mapie Keysera z końca XVII wieku. Ale dopiero na początku wieku XIX pierwszy raz zapisano na planie jej nazwę. I bez zmian przetrwała ona do końca II wojny światowej. W 1914 roku stało na niej 9 domów. Dostępna Opowiadaczom powojenna publikacja z 1945 roku nie podaje jeszcze nowej polskiej nazwy dla tej ulicy. Ale już rok później na mapie i w Przewodniku po Gdańsku figuruje ona właśnie jako Szczygla.

Ulica Szczygla swoim charakterem i długością przypomina ulicę Wierzbową albo Chłodną. Środkiem biegnie jezdnia, a po bokach postawiono domy mieszkalne. W większości kamienice. Chociaż akurat w przypadku ulicy Szczyglej jej część zajęta była też przez niskie domy pobudowane z pruskiego muru. Zero sklepów. Zero zakładów pracy.

Z ulicą Szczyglą wiąże się kilka tematów, którymi podzielili się z nami nasi czytelnicy. W 2018 roku poznaliśmy historię jednej sukienki. W 2019 roku wspominaliśmy Pana Ludwiczka. A w roku bieżącym opublikowaliśmy bardzo ciekawe wspomnienia mieszkanki jednej z kamienic.

Jeżeli chodzi o zakłady, a może bardziej warsztaty działające po wojnie na tej ulicy – to pod numerem 3/4 w listopadzie 1955 roku otwarto punkt usługowy robót ślusarsko-kowalskich i elektrycznych. A dowiedzieliśmy się o tym zupełnie przez przypadek, śledząc historię Spółdzielni Pracy Budowy Kotłów C.O. i Usług Metalowych w Gdańsku z ulicy Szuwary.

Autor artykułu: Jacek Górski.

Autorem zdjęć szczygła zrobionych w okolicach Reduty Wyskok 13 sierpnia 2019 roku jest Mariusz Lehmann.

Autor czarno-białych fotografii budynków na ulicy Szczyglej: Artur Wołosewicz. Źródło: Sobiecka L., Kaliszczak M. (ed.), Gdańsk – Dolne Miasto. Dokumentacja historyczno-urbanistyczna, PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Gdańsku Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, Gdańsk 1979. Z wyjątkiem dwóch zdjęć z piętrowymi domami, które pochodzą ze zbiorów Darka Słowikowskiego.

Ogłoszenie prasowe pochodzi z Dziennika Bałtyckiego – nr 275 z 18 listopada 1955 roku.