Ulica Kamienna Grobla na pocztówkach (część I)
Wróbla i Łąkowa; Jałmużnicza, Jaskółcza i Szuwary, Kamienna Grobla i Szopy – trzy równoległe ciągi ulic gęsto zabudowane przed wojną pierzejami kamienic z jednej strony (jeżeli tą drugą był brzeg Nowej Motławy) albo z obu strony (z ewentualnymi wyjątkami na zakłady przemysłowe takie jak Królewska Fabryka Karabinów czy Gdański Monopol Tytoniowy albo lokale użyteczności publicznej takie jak Łaźnia Miejska albo Szkoła rejonowa dla chłopców.
Niestety – po II wojnie światowej tylko ten pierwszy ciąg zachował przynajmniej w części dawną zabudowę miejską. Nie pozostał jednak żaden ślad po zabudowaniach mieszkalnych we wspomnianych dwóch kolejnych ciągach. Najstarsi mieszkańcy pamiętają, że niektóre z tych budynków stały jeszcze na przełomie lat 40. i 50. wzdłuż wymienionych ulic. Ale całkowicie nie nadawały się do zamieszkania, bo były zwyczajnie zrujnowane, wypalone, zniszczone od bomb i ostrzałów artyleryjskich. I dlatego tak cenne są dla nas Opowiadaczy wszelkie przedwojenne ujęcia z Dolnego Miasta pokazujące właśnie tę zabudowę, której nie oszczędziła wojenna zawierucha. Czas poznać jedno z nich.
Przenieśmy się na skrzyżowanie ulicy Steindamm (Kamiennej Grobli) z ulicą Thornscherweg (Toruńską) najprawdopodobniej do pierwszej dekady XX wieku. W miejscu gdzie jeszcze nie tak dawno był Ogródek Jordanowski, a teraz jest jeden wielki plac budowy pod apartamenty Esencja, widać rząd kamienic biegnących w kierunku współczesnej Szkoły Podstawowej numer 65. Na rogu uwagę zwraca szyld destylarni i wytwórni likierów Franza Gerlacha. Ten budynek należał do ulicy Kamienna Grobla i nosił numer 34. A sam Franz Gerlach przypisany jest w Księgach Adresowych w tamtym okresie ze swoją destylarnią, sklepem i restauracją do adresu Röpergasse (Powroźnicza) 15. Gdyby tak można było zajrzeć do środka tej dolnomiejskiej destylarni?…
Po tej samej stronie ulicy w oddali majaczą zabudowania Młyna Olejowego z Kamiennej Grobli 26/27.
Natomiast po lewej stronie jezdni czyli inaczej mówiąc na prawym brzegu Nowej Motławy widać, że teren był zagospodarowany pod składowisko opału. Dostępu do niego bronił ceglany mur z żelazną bramą wjazdową. A za reklamę handlu węglem służył ogromy szyld, który z pewnością widać było z dużej odległości. Stojący na jezdni drewniany wóz być może oczekuje swojej kolejki na załadunek. A na pobliskim słupie ogłoszeniowym widać m.in. plakat… tajemniczego Bergera.
Omawiana pocztówka posiada czterocyfrowy numer w prawym dolnym rogu – 3525. Oraz znane nam już z wcześniejszych wpisów charakterystyczne oznaczenia w lewym dolnym rogu. Pozwalają one nam rozszerzyć o kolejny element otwartą już wcześniej listę pocztówek z Dolnego Miasta i okolic w podobny sposób oznaczoną. I tak W.S. 19 (Dzg. 19) 09 dotyczyło ulicy Szuwary, W.S. 19 (Dzg. 20) 09 – to ulica Wróbla, W.S. 19 (Dzg. 21) 09 zaś to ulica Ułańska. Pocztówka z ulicy Kamienna Grobla nosi symbole W.S. 19 (Dzg. 17) 09. Ciekawe jaka ulica kryje się pod brakującym numerem 18. Czyżby to była np. Jaskółcza?… A może Toruńska?… Lub Łąkowa?…
W uzupełnieniu warto jeszcze powiedzieć o liście kolejnych podobnych oznaczeń, które też powoli katalogujemy. W.S. 19 (Dzg. 12) 12 – Szpital Najświętszej Maryi Panny, W.S. 19 (Dzg.14) 12 – ulica Szafarnia, W.S. 19 (Dzg. 18) 12 – Baszta Biała.
Zaprezentowana oryginalne pocztówka bez obiegu pochodzi z kolekcji Opowiadaczy Historii Dolnego Miasta w Gdańsku.
Autor artykułu: Jacek Górski.